Charles Martel

Charles Martel (tiếng Latinh: Carolus Martellus) ^[1](688 – 741), là một nhà lãnh đạo quân sự và chính trị người Frank, với tước hiệu dux et princeps Francorum(công tước và hoàng thân Frank) và Quản thừa^[2] ông đã cai trị trên thực tế (de facto) vương quốc Frank từ năm 718 đến khi qua đời

Ngày nay người ta chủ yếu biết đến ông như là người đã chiến thắng trongTrận Tours năm 732, trận chiến được coi là có tính chất quyết định chặn đứng việc bành trướng của các đạo quân Ả Rập vào Tây Âu thời kỳ hậu La Mã.^[8]Chiến thắng này cùng với các hành động bảo trợ giáo hội Thiên Chúa giáo của ông khiến cho năm 739, Giáo hoàng Grêgôriô III quyết định phong ông danh hiệu Chấp chính quan La Mã nhưng ông đã từ chối. Các thắng lợi quân sự và chính trị của ông đã đặt nền móng để con trai ông Pepin Lùn và cháu nội làCharlemagne gây dựng nên Đế chế Carolingian, góp một phần quan trọng kiến tạo thể chế phong kiến ở châu Âu sơ kỳ trung đại.




 Charles có quá ít thời gian để tập trung lực lượng và chuẩn bị chiến đấu nên ông đã thất bại(lần duy nhất trong đời) tại trận này Theo Strauss và Gustave, Martel đã đánh một trận xuất sắc, nhưng quyết định rút lui khi nhận thấy quân địch quá đông.

Có vài điểm đáng chú ý trong trận chiến đó đã tạo thành khuôn mẫu cho phần còn lại trong binh nghiệp của Charles: thứ nhất, ông xuất hiện ở nơi đối phương ít ngờ nhất (khi đối phương đang ca khúc khải hoàn và trở về xứ mình, và số lượng họ vượt trội đội quân của Charles); thứ hai, ông tấn công vào lúc đối phương ít ngờ nhất, vào giữa trưa - lúc các đội quân ở thời dại đó thường nghỉ ngơi và cuối cùng, ông tấn công theo cách đối phương ít mong đợi nhất, -tức giả vờ rút chạy để đưa họ vào bẫy.

Việc giả vờ rút chạy, vốn chưa được biết tới trước đó tại châu Âu - dù là một chiến thuật truyền thống của phương Đông - đòi hỏi cả kỷ luật nghiêm ngặt của binh sĩ lẫn khả năng chọn thời điểm chính xác của người chỉ huy. Charles, trong trận này, đã bắt đầu chứng tỏ thiên tài quân sự vốn sẽ đánh dấu sự thống trị của ông, và mở đầu một chuỗi thắng lợi không hề bị gián đoạn cho đến hết sự nghiệp của ông

Khoảng 15000 quân Umayyad bị giết tại trận, trong đó có tướng ‘Abd-al-Raḥmân.^[17] Phía Frank mất khoảng hơn 1000 quân. Chính từ trận chiến này mà Charles có tên hiệu là Martel(lưỡi búa), được cho là xuất phát từ cách giáng búa tàn nhẫn lên kẻ thù.

Trận Tours có tiếng vang rất lớn về sau. Thế kỷ 18 và 19, những nhà viết sử có ảnh hưởng như Gibbon hay Edward Creasy tin rằng chiến thắng này của Charles đã cứu không chỉ Frank mà còn cả Tây Âu, ngay cả nước Anh khỏi một cuộc xâm lược của người Hồi giáo.^[18] Hiện nay phần lớn giới sử học có quan điểm thận trọng hơn, nhưng vẫn đánh giá rất cao vai trò của trận Tours.

Năm 800, Charlemagne lên ngôi hoàng đế, lập nên Thánh chế La Mã sẽ tồn tại hơn một nghìn năm sau đó(800-1806). Tất cả được xây dựng trên nền móng sự nghiệp quân sự - chính trị chói sáng của Charles. Khi ông mới xuất hiện, Frank là một quốc gia bị chia cắt với một ông vua bất lực; đến thời điểm ông qua đời, Frank đã trở thành bá chủ trên lục địa châu Âu, bản thân ông trở thành chúa tể của một lãnh thổ rộng lớn từ bắc dãy Alps tới Hungary.

Bảo vệ Thiên Chúa giáo và tái chinh phục[sửa | sửa mã nguồn]

Trong khi có ít nhiều tranh cãi về vai trò trận Tours, thì các sử gia hầu như đều thống nhất về vai trò to lớn của Charles Martel trong cuộc đấu tranh chống xâm lược Hồi giáo. Dante nhắc đến ông trong Thần khúc như "Người bảo vệ Đức tin". Bản thân Giáo hội Thiên chúa đương thời dù từng dọa rút phép thông công ông nhưng không thể không thừa nhận ông là người bảo vệ nhiệt thành chủ yếu cho Cơ đốc giáo.

Con ông, Pepin Lùn đã thực hiện lời hứa của cha mình khi năm 759 đã thu phục Narbonne, giải phóng hoàn toàn xứ Gaul. Cháu ông Charlemagne đã đánh chiếm Girona năm 785 và Barcelona năm 801, mở ra thời kỳ tái chinh phục(Reconquista) vốn kéo dài tới tận 1492 khi người Hồi giáo hoàn toàn mất Tây Ban Nha (khám phá châu mỹ)