Bối cảnh lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]
Vào năm 551 TCN, vua xứ Ba Tư là Cyrus Đại Đế đánh đổ "thiên triều" của ông là Đế quốc Media. Ông lên ngôi Hoàng đếcủa Ba Tư và Media, khởi lập Đế quốc Ba Tư.[1][2] Với công cuộc bành trướng của mình, ông chinh phạt các Đế quốc giàu có và hùng mạnh như Lydia và Babylon, đưa Đế quốc Ba Tư trở thành đế quốc rộng lớn nhất thế giới thời đó.
Sau khi kinh đô Sardis của xứ Lydia thất thủ vào năm 547 TCN, các thành bang Hy Lạp lân cận cũng đầu hàng vị "Vua của các vị vua".[5]"Vua của các vị vua" Cambyses II lên nối ngôi vào năm 530 TCN, ông hoàn tất công cuộc bành trướng của vua cha, tiến hành chinh phạt xứ Ai Cập.[6][7] Lúc vua Darius I lên ngôi "Vua của các vị vua" vào năm 522 TCN, ông thừa hưởng một Đế quốc vô cùng rộng lớn, trong đó có "toàn bộ châu Á".[8]
"Vua của các vị vua" Darius I tích cực củng cố và xây dựng đất nước, tiến hành những cải cách lớn lao.[9] Ông cũng tiếp tục công cuộc mờ mang bờ cõi và gặt hái nhiều chiến công hiển hách, dẹp tan các cuộc nổi dậy ở xứ Media và xứBabylon.[7][10][11] Sau những năm tháng chinh phạt của Đế quốc Ba Tư, đang trong thời kỳ thái bình thịnh trị thì ông hay tin dữ. Nhân dân Ionia nổi dậy chống lại sự thống trị của ông, lúc đó là cuối triều đại lâu dành và thành công của ông.[12] Được sự hỗ trợ của thành bang Athena, họ đốt phá thành phố Sardis của tỉnh Lydia. Theo ghi nhận của người "Cha của Sử học"Herodotus, khi hay tin, vị "Vua của các vị vua" hỏi:[13]
| “ | Giặc Athena là bọn nào? | ” |
— Darius I
| ||
Không như ngày nay, xứ Hy Lạp thời đó không phải là một quốc gia, thậm chí không phải là một thực thể địa lý. Người Hy Lạp không chỉ sống ở xứ Hy Lạp, mà còn định cư ở phía Đông biển Địa Trung Hải, họ di cư đến biển Aegean và thiết lập các khu định cư ở bán đảo Ý và xứ Sicilia và tất cả các bờ biển vùng Tiểu Á. Những thành bang của người Hy Lạp như Athena,Thebes, Corinth, Sparta, v.v... từ lâu đã phát triển, không chịu ảnh hưởng gì từ Đế quốc Ba Tư. Từ lâu, họ đã có tinh thần tự chủ. Trước kia, họ không bao giờ chịu khuất phục các Đế quốc Babylon và Ai Cập, và giờ đây, không đời nào chịu ách đô hộ của Đế quốc Ba Tư.
Do đó, khi "Vua của các vị vua" Darius I phái sứ thần đến xứ Hy Lạp, đòi hỏi họ phải khuất phục ông, phải cống nạp đất và nước cho ông, người Sparta đã giết chết viên sứ thần Ba Tư. Do đó, vị "Vua của các vị vua" quyết định phái Quân đội Ba Tư đến trừng phạt nhân dân Hy Lạp.
Diễn biến trận đánh[sửa | sửa mã nguồn]
- Vào ngày 13 tháng 9 năm 490 TCN quân Athens đã dàn đội hình trên một chính diện 1200 m và có chiều sâu khoảng 8 hàng quân, dáng hình chữ nhật mạnh ở chính diện, dày ở hai bên sườn, làm cho quân Ba Tư hơi bị bất ngờ trước hành động quyết chiến của người Athens. Nhưng dù sao với lực lượng còn lại, họ vẫn còn rất đông. Và không một chút hoài nghi họ tin chắc sẽ đè bẹp đối phương.
Gặp quân Athens đã sẵn sàng giao chiến, các tướng lĩnh Ba Tư cho dàn đội hình thành những khối ngang, rồi nổ hiệu lệnh thúc quân tiến lên công kích. Nếu như ở một chiến địa khác, rộng rãi hơn, kỵ binh Ba Tư đã đánh kẹp vào hai bên sườn là nơi đối phương yếu nhất. Nhưng đây, với cách lựa chọn địa hình khéo léo và với cách dàn thế trận vừa có chính diện hẹp, vừa có chiều sâu, lại dày ở hai bên sườn. buộc quân Ba Tư phải tấn công ở chính diện (là nơi mà phalanx Hy Lạp tỏ ra vững chắc nhất). Đúng lúc quân Ba Tư tiến đến cự ly sắp sửa giương cung thì rất bất ngờ, Miltiades cho thổi kèn thúc quân xung phong.
Cả một rừng người gồm hàng vạn chiến binh mặc giáp sắt, kết thành một khối sắt thép rùng rùng chuyển động, giáo gươm tua tủa. Mới đầu họ còn bước gấp, khi tới tầm hiệu quả của những mũi tên, họ bắt đầu chạy xông thẳng vào đối phương khi ấy cũng đang lao vào họ. Một cuộc chạm trán nảy lửa đã xảy ra hết sức bất ngờ đối với quân Ba Tư, còn quân Athens thì do họ chủ động nên đã tạo ra được ưu thế sức mạnh của mình. Ở hai bên cánh với đội hình siết chặt và dày đặc, hoplite (tức bộ binh nặng Hy Lạp), đã ngăn chặn và đẩy lùi được đối phương. Ngay cả kỵ binh Ba Tư cũng phải chùn bước trước những cánh tay rắn chắc và những ngọn giáo lợi hại của họ.
Chiến thắng tại Marathon cũng đồng thời với một cuộc bạo loạn chống lại Đế quốc Ba Tư tại xứ Ai Cập.[17] Sau khi Hoàng đế Darius I qua đời, con trai của ông là Xerxes I lên ngôi "Vua của các vị vua", ông tiến hành chinh phạt xứ Hy Lạp, để báo thù cho chiến bại của vua cha trong trận Marathon. Sau một loạt chiến thắng và thậm chí còn đốt được cả thành Athena, ông bại trận và rút quân trở về. Hoàng đế Xerxes I là vị "Vua của các vị vua" vĩ đại cuối cùng của nhà Achaemenes. Đế quốc Ba Tư sẽ còn kéo dài, nhưng suy yếu.[18] Vào năm 401 TCN, người Hy Lạp và người Ba Tư sẽ còn giao chiến với nhau khi một chiến binh người Athena là Xenophon tham chiến trong cuộc khởi nghĩa của Hoàng tử Cyrus Trẻ (chớ nhầm lẫn với vị tổ phụ lừng lẫy của ông là Hoàng đế Cyrus Đại Đế) chống lại anh trai là "Vua của các vị vua" Artaxerxes II.
https://www.youtube.com/watch?v=Cx-XB2eh-pQ
https://www.youtube.com/watch?v=Cx-XB2eh-pQ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét